Edward van de Vendel

Komende week worden de Zilveren Griffels 2025 bekendgemaakt en ik kan me niet anders voorstellen dan dat Enne Koens er voor Vandaag komen we niet meer thuis eentje mee naar huis zal mogen nemen. Het is, wat mij betreft, haar mooiste boek én een van de beste titels van het afgelopen jaar.

Mirza is de hoofdpersoon. Als het verhaal begint wordt hij door zijn vader mee de grens overgenomen. Mirza weet niet waarom en hij weet al helemaal niet dat zijn leven nooit meer hetzelfde zal zijn: ze zijn gevlucht, Mirza moet een nieuw bestaan opbouwen in een land waarvan hij de taal niet kent. Koens leidt ons lezers heel gestaag mee Mirza's ontreddering en Mirza's gewenning in. Dat doet ze met prachtige, sensitieve zinnen, met tintelende observaties en met een heel passende verhaaltechniek: ze laat Mirza veel van wat hem overkomt in zijn hoofd bespreken met zijn achtergelaten beste vriend Lucas. Het boek toont hoe kinderen zichzelf een plek in een nieuwe wereld moeten geven, en hoe ze daarbij hun angsten omzetten in iets wat ze als een cadeau laten zien (deze zin schrijf ik naar aanleiding van een van de mooiste bevindingen uit het boek, hij staat op bladzijde 221 geformuleerd als 'Als je niet wegrent, maar juist recht op je angst afgaat, dan geeft je angst je iets. Een cadeau.'

Nog zo'n sterke realisering (pagina 148, over het veroveren van je plaats in een nieuwe gemeenschap): 'Ik ga me niet aanpassen zodat ze me accepteren, ik ga meedoen tot ze vergeten zijn dat ik nieuw was.' Of deze, op pagina 79, waardoor je gaat denken aan alle kinderen in ons land die de taal niet goed verstaan: 'Echt alles komt als een verrassing als je niets verstaat.'
Wat ik ook heel mooi - en nieuw - vind, is dat Enne Koens een vluchteling uit Nederland tot hoofdpersoon heeft gekozen, maar er vervolgens géén herleidbaar nieuw land bij koos. Dat lijkt in eerste instantie vrijblijvend, maar het is juist zo goed bedacht, want het gaat nu niet over 'dat ene kind dat naar [vul een land in] moest vluchten', het gaat nu over álle kinderen die ontheemd zijn. Bovendien geeft het Koens de gelegenheid fijne woorden te bedenken en bijzondere nieuwe gewoontes, met een hoofdrol voor het ontroerende diertje de slüwen.

Tenslotte grote complimenten aan hoe het boek is uitgegeven door Luitingh-Sijthoff. Met het ingetogen omslag waarop het vreemde land door spotvernis toch uitgelicht wordt, en met de prachtige tekeningen van Maartje Kuiper, die ingetogen en teder illustreerde, en daardoor een warm houvast aan de lezer biedt. Het hele boek gloeit van de aandacht en warmte, en dus, ja, Vandaag komen we niet meer thuis hoort tot het beste dat de Nederlandse kinderliteratuur de laatste jaren voortgebracht heeft.