Edward van de Vendel

Leestips • Queer

Een stralende toekomst

‘Jongens met hun handen in de zakken, wachtend tot alles zou beginnen.’ Dat is de laatste zin van de grootse roman The great believers, in het Nederlands uitgegeven als Een stralende toekomst. Ik heb het boek net uit, na er dagenlang in geleefd te hebben, en ben dankbaar voor het bestaan van verbeelding, engagement en literatuur. Rebecca Makkai is voor mij – en voor alle andere lezers wereldwijd – teruggegaan naar de jaren tachtig, naar de vriendengroep met jonge homo’s die liefhadden, ambities uitvierden en vooral voortdurend moesten leren om afscheid te nemen. Het waren de jaren waarin AIDS om zich heen sloeg, zonder dat er wapens voor gevonden waren.

Dit prachtige boek, dat waarlijk doet wat boeken kunnen doen, namelijk ons verplaatsen naar een andere tijd en een andere persoon, terwijl we het tegelijkertijd beleven alsof het om onze tijd en onze persoon gaat, heeft twee hoofdpersonen: de jonge Yale, wiens verhaal we lezen van ongeveer 1985 tot en met 1992, en zijn goede vriendin Fiona, van wie we haar 2015-leven lezen. Het is ongelooflijk hoe dichtbij Makkai gekomen is. Ze heeft met Een stralende toekomst een transport geschapen: opeens keek ik anders naar mijn vrienden en realiseerde me dat veel van hen er – als het nu 1986 was – al bijna niet meer waren. Wij, vrienden van nu, zijn geen overlevers van een oorlog, zoals de jongens daar en toen het wel waren, maar we zijn er wel dánkzij hen. Zo voelt het lezen over Yale en Charlie en Julian en Teddy en Nico en alle anderen. Of námens hen. En door dit belangrijke, grootse boek, toch ook heel even sámen met hen.

Rebecca Makkai schrijft in haar nawoord: ‘Tijdens deze onderneming ben ik mij, in voortdurend gesprek met betrokkenen, blijven bezinnen op de vraag: wanneer toon je je een medestander en wanneer eigen je je een bepaalde problematiek toe? Waar de scheidslijn tussen beide houdingen loopt zal van lezer tot lezer verschillen.’ De repliek is wat mij betreft duidelijk: Rebecca heeft zich een Fiona getoond, een pleitbezorgster en een gevolmachtigde. En The great believers is daarmee ontegenzeggelijk mijn boek van het jaar.