Edward van de Vendel

Toen ik in 2006 gevraagd werd om de Annie M.G. Schmidtlezing te houden betoogde ik daarin dat er op dat moment volgens mij een gebrek aan engagement in onze literaire young-adultboeken te constateren viel. Over hedendaagse jongeren werd door de literaire auteurs nauwelijks geschreven. Ik mocht in die lezing een reeks aankondigen die ik bedacht had en die Querido ging uitgeven: de Slash-reeks.

Slash was een reeks waarin bekende auteurs een boek schreven op basis van het waargebeurde verhaal van een bijzondere jongere. Ik maakte er zelf het eerste deel voor. Ik ontmoette Anoush Elman, een gebeurtenis die heel veel voor me zou veranderen. Hij is op zijn twaalfde met zijn ouders en twee jongere broertjes en zijn ene zusje uit Afghanistan naar Nederland gevlucht. Zijn twee oudere broers waren het gezin al voorgegaan. Toen ik Anoush en zijn familie leerde kennen, hadden ze nog een verblijfsvergunning en was het uitzicht daarop behoorlijk wanhopigmakend.

Maar Anoush is een optimistisch ingesteld iemand, die niet graag opgeeft. Hij vertelde me in vele sessies zijn levensverhaal. Het eerste deel van het boek gaat over het opgroeien in Kabul, en het laatste deel gaat over zijn tijd in Nederlandse asielzoekerscentra. Daartussenin lezen we het ongelooflijke verhaal van de halfjaar durende vlucht, per auto, vliegtuig, trein, en vooral: lopend. Het boek is geschreven met Anoush' filmhobby in gedachten en eindigt dan ook met twee alternatieve eindes - alsof de regisseur niet kon kiezen. Die eindes pasten bij de situatie van dat moment: we wisten niet of het een happy of een alternatief einde zou worden (lees: of de familie in Nederland mocht blijven of verder moest gaan zwerven, op zoek naar een menswaardig bestaan.) Het is overigens dat eerste geworden: Anoush' familie woont in Nederland, en Anoush zelf is intussen echtgenoot en vader.

Het is levensomkerend hoe iemand me zo'n kijk gunde in zijn leven en zo'n intiem, verdrietig, maar ook grappig verhaal wilde vertellen. We raakten bevriend, zijn dat nog steeds, en het boek heeft mijn schrijverschap veranderd. Het lezerspubliek werd veel diverser, we kregen hartstochtelijke reacties, ook van andere voormalig vluchtelingen, en het boek is nu al vele jaren leverbaar en (helaas) nog erg actueel.

• Van het boek is ook een luisterboek gemaakt, met Amir Vahidi als voorlezer. Voor de link: zie hieronder.

• Behalve de onderstaande bekroningen kreeg het boek ook een Esel des Monats September 2012 (Duitsland), werd het genomineerd voor de Buxtehuder Bulle 2012 (Duitsland, 2de plek), voor de Premi de Literatura Protagoniste Jove 2012/2013 (Spanje, Catalonië) en de Vlaamse Kinder- en Jeugdjury (België, 3de plek).

• De vertaalster in het Noors, Guro Dimmen, kreeg er in haar land de Kulturdepartementets Oversettelseprisen 2014 voor.

• Het boek werd ook uitgegeven in een editie voor volwassenen, zie hier de cover: